Cami Ses Sistemleri Hakkında Bilinmesi Gereken Herşey
Mimari yapısına göre akustik sorunu olan kubbeli camilerde mükemmel performans,
İnsan ses frekansını en iyi şekilde üretebilen ARP 150 hoparlör ile artık cümleler daha anlaşılır ve net bir şekilde duyulmaktadır. Küçük yapısıyla ve estetik görünüşüyle, şık bir tasarım sunmaktadır. Yönlendirme özelliğiyle ses dalgalarını yutuş oranı en yüksek olan, halı ve cemaate doğru yönlendirilebilmekte, ses 45 derece ile dağılmaktadır. Bazı hoparlörlerde P ve T sessiz harflerinde hoparlörler distörsiyon` a uğrar. S,Z,J,G,Ğ sessizlerde sönük çıkarken, ARP 150 bunları hassaiyetle gerçekleştirmektedir.
Kubbeli camilerde alınabilecek en mükemmel ve en anlaşılır ses ARP 150 ile sağlanır.
ARP AKUSTİK
Yapılan deneylerde ; sinema salonu konferans salonu tv sütüdyosu konser ve tiyatro salonunun, konuşmaya elverişli olabilmesi için ses çınlaması 0-2 sn arasında olmalıdır.
Kubbeli büyük camilerde bu çınlama süresi 2-6 sn kadar süemektedir, Ses netliği kaybolur uğultuya sebebiyet verir buda vaizlerin, anlaşılamaz bir hal almasına neden olur. ARP 150 bu netliği sağlar ve uğultuyu ortadan kaldırır.
ARP SES YÖNLENDİRME
Araştırmalara göre cami yüzeyini kaplayan her cismin ses yutuş oranları vardır, fayans, cam , sıvalı duvar, mermer, gibi yüzeylerin ses yutuşu , 0.5 ile 15 arası değişirken, halı kalınlığına göre 30 ile 50 arası cami cemaati doluluk oranı, yaz ve kış aylarında giyindikleri kıyafetlere göre , % 40 ile % 60 oranında ses yutuş oranı tespit edilmiştir. Haliyle ses çınlaması yüksek olan salonlarda, hoparlörü ses yutuş oranı yüksek olan yerlerde; 25 derece aşağıya halı`ya, 25 derece de cemaate arkaya doğru yönlendirilecektir, kesinlikle karşıki duvar ve kubbe boşluğu ses dalgalarının görüş açısında olmayacaktır.
NOT: Buda akustik çınlamayı 2-3 saniye aşağıya çekecektir
ARP FREKANS ARALIĞI
Dünyada birçok hoparlör firması ; watı, desibel , ohm, frekans. Çap özelliklerine göre hoparlör üretmektedir. İnsan kulağı 20hz ile 18000 hz arası tüm ses frekanslarını duymaktadır. Yaşlılarda bu frekans aralığı biraz daha daralır, tüm canlılar ve cisimler belirli bir frekans aralığında ses üretmektedir. Müzik aletlerinde de örneğin; bir bas gitar ve davul 20 hz ile 250 hz arasında bas ses üretirken, ziller ve vurmalı müzik aletleri 1000 hz ile 13000 hz arası tiz ses üretmektedir. İnsan ses frekans aralığı da 100 hz ile 8500 hz arasındadır.arp 150 insan ses frekansını en hassasiyetle ve net üretebilen hoparlör olarak üretilmiştir. Arp 150 bir müzik hoparlörü değildir ve camilerde kullanılabilecek en uygun hoparlördür
HOPARLÖR ADETİ
Bir camiye seslendirme yapılırken cemaate sesin direk olarak yönlendirilmesi endirek seslerden kaçınılması şartıyla 45 derecelik açı ile yönlendirildiğinde hoparlör adetlerinin tespiti sağlanır. Hoparlörün görüş mesafesi dışında kalan bölgeler ölü bölge olurken, hoparlörü gören bölgeler canlı bölge olarak adlandırılır. Hoparlör adeti ne kadar çok olursa canlı bölgelerde o kadar net hale gelir. Özellikle orta alanlarda ses dalgalarının kırıldığından orta avizenin içerisine hoparlör koyularak o bölgede canlandırılmış olur
HOPARLÖR BAĞLANTILARI
Çoğu camilerde trafolu hoparlör kullanır, buda ses kalitesinin düşmesine sebebiyet verir, arp trafosuz 8 ohm hoparlör olup seri ve paralel bağlantılar ile ohm hesaplanarak cihaz çıkışı 4 ohm a denk gelecek şekilde bağlanır bu ise sesin daha net ve tazzikli çıkmasına sebebiyet verir
HOPARLÖR KABLOLAMA
Kullanılan kablolar 2*1 olmalı bu kablolamada + ve – uclar kesinlikle birbirine denk gelmelidir.
HOPARLÖR DESİBELİ
Arp 150 ses basıncı olarak 1 watt 91 db ses üretebilmekte buda yakın okumalarda aşırı yüklemelerde sesi olduğu gibi verebilmektedir. Diğer hoparlörler aynı yükte boğulma yaparken arp 150 bu durumda rahatlıkla sesi verebilmektedir. Aynı zamanda cami cemaatle doldugu zaman ses kaybı olmaz
cihazdan volümü acmak zorunda kalınmaz
CAMİDE MİMARİ YAPIYA GÖRE HOPARLÖR SEÇİMİ
Taş cami ile betonarme cami arasında rezolanstan kaynaklanan ses farklılıkları olduğu tespit edilmiş taş camide ses daha tok çıkarken betonarme camide sesin daha bas çıktığı görülmüştür. Eski Osmanlı camileri kubbe altındaki yarım kubbelerde geometrik şekiller yapılarak ses dalgalarının kırılması birnevi firenlenmesi sağlanmıştır. Ama beton camilerde düz zeminler kullanıldığından dolayı sesin kubbeye ulaşıp oradan yayılması ve ses kalitesinin bozulduğu tespit edilmiştir, bunu önlemek için ana kubbe etrafındaki balkon içine ( mumluk ) cam izolasyon , keçe veya ses yutuş singeri, koyularak ses akustiği biraz daha düzeltilmesi sağlanır.
FİZİKSEL ÖZELLİKLER
Sesi etkileyen en büyük özelliklerde camilerin yapılarıdır. Kimi camiler tek kubbe üzerine inşa edilirken kimileri yarım kubbelerle desteklenmiş kimi fil ayaklar üzerine kimi camiler üst katları yarıya kadar gelirken kimi sağlı sollu başa kadar uzanmaktadır. Bunların her birinde ses akustiğine etkileri olmuştur. Cami seslendirmesinin kolaylığı ve zorluğu bu yapıların şekillerine göre de değişir.
OKUYUCU
Okuyucu ( imam ) bir sureyi okurken yada bir vaazı verirken kendi sesini direk olarak alabileceği ve konsantresini ona göre ayarlayabileceği monitör hoparlörle desteklenmelidir. Kendini yormadan daha rahat okuması sağlanmış olacaktır.
DİNLEYİCİ
Özellikle yaşlı cemaat yaş itibariyle bazı frekansları alamayacağından ve caminin ön saflarında oturduklarından dolayı bu bölgeler hoparlör olarak daha fazla desteklenmeli cihazlardan 1k hz lik frekansı 3db ile güçlendirilmesi daha uygun olacaktır.
RACK KASA
Sistemin kişi ve yetkili kişilerin haricindekilerin karıştırmaması için kilitli olarak muhafaza edilmesi ve cihaz ayarlarının karıştırılmaması için ve cihazların korunması ve kablo kirliliğinin ortadan kaldırılması için kullanılması uygun
POWER SEÇİMİ
Hoparlörleri besleyebilecek güçte olmalı ve watt hesabı teknik kişiler tarafından yapıldıktan sonra bir sonraki adım için hazırlık yapılır. Cami konseptine göre cami içi çalışırken, dışın sesini ayrıca ayarlamak veya alt kata ses verirken, ön avluya ses vermemek gibi çeşitli isteklerde bulunulabilir. Bunların ses ayarları ve ses iptali için power adetleri belirlenir.
MİXER SEÇİMİ
Kullanılan mikrofonların farklılıklarından dolayı her kanalın tonlaması da farklı olacaktır. Bunun için ker mikrofon kanalı ton kontrolleri 3 veya 4 band olmalıdır. Ve mixerde genel olarak en az 7 band ecolayzer ses netliği sağlanmalıdır.
MİKROFON SEÇİMİ
Mikrofonun; hoparlörü görünce, distörsiyon ( ötme ) yapacağından, mikrofon frekans eğrileri düz olmalı, yani kullanılacak mikrofonların, kaliteli olması şarttır. Aksi taktirde çok kısık volumde bile, ötme yapabilir.
ÇALIŞMA ÖNCESİ
Cami inşaa halindeyken elektrikçiler kafalarına göre hoparlörlere yer tespiti yaparak, cami bittikten sonra bu tespit edilen yerlerin doğru olmadığı hoparlör adetlerinin eksik olduğu çoğu yerlerde sorun haline gelmiştirdaha sonradan kablolamaların fayans üzerinden çekilmesini önlemek için bu tespitlerin bilinçli ve tecrübeli kişiler tarafından yapılması gerekmektedir. Sistemin kurulacağı bölgeye sağlam bir topraklama çekilmeli aydınlatma ve ses sistemlerinin faz larının ayrı ayrı çekilmeleri sağlanmalıdır