Cami Ses Sistemlerinde Akustik Sorunlar Ve Çözümler

Osmanlı mimarisinin vaz geçilmezleri olan cami kubbeleri ,sesin ,cami içerisinde tüm bölgere ulaşması için düşünülmüştür. Mimar Sinan da yaptığı eserlede ustalığını konuşturduğu ve o dönemlerde insanların hayranlıklarını gizleyemediği çözümlerdi. Ve bu mimari yapı günümüzün modern camilerine kadar süre gelmiştir. Ses tekniğinde rezonans; ses dalgalarının birbirini güçlendirmesi ve bazı bölgelerin seslerinin birbirine girmesi sonucu sesin güç kaybetmesi olayına denir. Bu ise kubbeli camilerde çokca rastlanan bi durumdur. Örnek olarak bir cep telefonu cami ortasına koyularak çaldırıldığında, tek bir ses gücünün nekadar büyük bir ses gücüne dönüştüğünü göreceksiniz. Kubbeli cami mimarisinin olumlu ve olumsuz birçok yönleri vardır. Olumlu yönleri; müezzinilk ve imamlıkta seslerin rengini ve ahengini arttırır, sese bir güzellik katar. Bu bölgelerde okunan tesbihatlar ve sureler, notalı musiki tarzı okunduğu için, sesin kulağa hoş gelmesine sebebiyet verir. Olumsuz yönleri ise; kürsü ve mimberde bu olay tamamen ters duruma düşer, bu bölgelerde konuşmalar hitap ve vaaz şeklinde, düz konuşma olduğundan ses dalgalarının birbirine karışması önlenemez bir hal alır , buda cümlelerin anlaşılmamasına ve cemaatin sesten rahatsız olmasına sebebiyet vermektedir.

Cami akustliğini etkileyen en buyük etken cami yüzeyini döşeyen cisimlerdir. Ses dalgaları duvaralara ve kubbeye çarparak yol alması ve bu dalgaların ortam gürültüsüne düşene kadar katettiği zaman bu caminin akustik süresini belirler

Akustikte cami yüzeyini kaplayan cisimlerin ses yutuş oranları şunlardır:

Not : Hesaplamalar 1khz baz alınarak hesaplanmıştır

SIVALI DUVAR	%11-05 arası
FAYANS	%01-04 arası
CAM	%02-10 arası
TAHTA	%07-25 arası
YÜNLÜ HALI 7mm	%05-60 arası
YÜNLÜ HALI 3 mm	%05-40 arası
CEMAAT YAZ AYI	%36-45 arası
CEMAAT KIŞ AYI	%30-40 arası

Cami akustliğinde ses netliğini sağlamak için , çınlama süresi 2 sn altında olmalıdır. Bu süreyi geçen camilerde konuşma netliğinin bozulmasına neden olur. Bazı camilerde bu sürenin 5-6 sn olduğu tespit edilmiştir. Bu süre ise yüzeyi kaplayan cisimler ve ses gücü , ortam gürültüsü, cami hacmi,gibi etkenler bu süreyi belirler.

Sabine formülü :

T= 13,8 . ———————–

(S.a).c

V: Salon hacmi (m3)

S: Camideki toplam yüzölçümü

a : Camideki malzemelerin ortalama yutuculuk katsayısı

c : ses hızı ( 340 )

T : Çınlama süresi

Not: günümüzde bu hesaplamalar bilgisayarlar sayesinde hesaplanıp yapılmaktadır.

ÇÖZÜM

Günümüz camilerinin tümünde artık ses cihazlarının olması bu sorunları çözmüş değil aksine sorunların katlanarak devam etmesine yol açmıştır. Kubbeli camilerde, ses sistemi kurmak buzlu yolda araba sürmeye benzer. Direksiyonu sağa çevirirsin araç sağa döner sola çevirirsin arkası öne gelir . ses sistemi dışarıda denendiğinde mükemmel ses alınırken akustik sorunu olan cami içerisinde felaketle sonuçlanabilir,

1 CAMİ AKUSTİK SÜRESİNİN BELİRLENMESİ: Camide akustik süreye göre hoparlör seçimi ve adeti belirlenir. Akustik süre ne kadar düşükse hoparlör frekans aralığı geniş tutulur sayısı azaltılabilir, akustik süre nekadar uzun ise frekans aralığı daraltılır hoparlör adeti çoğaltılır. Hoparlörler cami iç kısmına eşit şekilde dağıtılmalı cami akustliği farklı yankılar çarpıntılı yankılardan ayrıntılı olmuş olmalı darbeli sesler cami rezonansı ses konsantrasyonu aşırı yankılanma ve gölgeli ses kontrol altında tutulmalıdır.
cami-zirilti-ses-sistemleri

2 BELİRLENECEK HOPARLÖRLER : akustik süresi düşük camilerde ses tatlılığını arttırmak için 50 Hz 16 khz 8 ohm 16 cm çapında hoparlörler kullanılır. Ve bu hoparlörler ses yayılım açıları, 60-90 derece olmalıdır Piyasada denox, rs, ıtc, universal, pirima, gibi hoparlörler bulunabilir. Akustik çınlama süresi yüksek camilerde 500 Hz 5 khz 8 ohm 91 db 30-45 (yatay ve dikey) derece. bu özellikleri taşıyan hoparlörler uygundur, marka olarak ARP 150 hoparlör, yapılan deneylerde en uygun hoparlör olduğu tespit edilmiştir.

3 BAĞLANTILAR VE GÜÇ CİHAZLARI: Kullanılacak hoparlörlerin + ve – uçları tespit edilir, Kablolamalar bu şekilde yapılır hoparlörler adetlerine göre alttaki bağlantı şeması ve bağlantı formülüne göre 4 ohm’ denk gelecek şekilde watt hesabı yapılarak uygun bir power ‘ a bağlantısı gerçekleştirilir.

4 – OKUYUCU VE DİNLEYİCİ : İnsan ses frekans aralığı olan 100 Hz ile 10 khz arasıdır. Kullanılan hoparlörler, 100 hz altı ve 10 khz üzeri olursa ses netliği bozulur kullanılan yaka mikrofonuna yakın konuşuldıuğunda p ve t harflerinde hoparlör patlama yapar distörsiyona uğrar. Yaka mikrofonuna uzak dinamik mikrofonlar yakın tutulmalı mikrofonlar hoparlör polarının açısı içerisine girmemeli kubbeli camilerdeise 300 ile 400 hz altı tamamen söndürülmeli dir. Yaşlı ve genç dinleyicilerin kulak yapıları farklı olduğundan yaşlı cemaatin sesi daha net alabilmesi için 1 khz birazdaha canlandırılır, hoparlör desibeli yüksek kullanılarak kasideler ve tesbihatlarda mikrofona yüklenmelerde hoparlörün boğma yapmadan daha verimli çalışması sağlanır.

E-Mail: omerkarakas@erbimelektronik.com
Telefon: 0535 217 00 15